5 რამ, რასაც ბანკში სესხის აღებისას ყურადღება უნდა მიაქციო - როგორ ავირიდოთ თავიდან ფარული ხარჯები?

635

21.02.2022 18:46:26

სესხი ჩვენს ქვეყანაში ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადი საბანკო პროდუქტია და შესაბამისად, ბანკების პორტფელშიც მნიშვნელოვან პოზიციას იკავებს. რაც უფრო მეტად ვითარდება ქვეყნის ეკონომიკა, მით უფრო იზრდება სესხებზე მოთხოვნა, რადგან მოსახლეობა თავს სტაბილურად და საიმედოდ გრძნობს და მომავლის დაგეგმვის შიში ნაკლებად აქვს.

ჩვენს ქვეყანაში ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადი სასესხო სერვისი განვადებაა, რადგან წამყვანმა ბანკებმა მისი დამტკიცების პროცედურა მნიშვნელოვნად გაამარტივეს. კლიენტს აღარ სჭირდება რომელიმე მაღაზიის ფილიალში ვიზიტი, ოპერატორთან განაცხადის შევსება, შემდეგ კი ნახევარი საათის განმავლობაში პასუხის ლოდინი, რადგან განვადების პროცედურა თითქმის სრულად გადავიდა ონლაინ სივრცეში და დამტკიცების დროც უკვე რამდენიმე წუთამდე შემცირდა. ასე ბანკები მომხმარებელს უქმნიან კომფორტს და თავიდან აცილებენ უხერხულობას.

არ შეიძლება არ აღვნიშნოთ მოთხოვნის მნიშვნელოვანი ზრდა უძრავი ქონებით უზრუნველყოფილ სესხებზე. საქართველოს ეროვნული ბანკის მონაცემებით, 2021 წლის დეკემბრის თვეში ფიზიკურ პირებზე გაცემული აღნიშნული სახის სესხების ჯამურმა მოცულობამ 7,051,776 ლარი შეადგინა, მაშინ როცა 2020 წლის იმავე პერიოდში უძრავი ქონებით უზრუნველყოფილი სესხების ჯამური მოცულობა 5,658,409 იყო. სავარაუდოა, რომ ქვეყნის ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესებასთან ერთად, იპოთეკურ სესხებზე მოთხოვნა უფრო გაიზრდება.

ასევე, დიდია მოთხოვნაა სამომხმარებლო სესხებზეც, რომლითაც ხშირად განვადების ან ლიზინგის ნაცვლად სარგებლობენ და სასურველ ნივთს, იქნება ეს ტექნიკა თუ ავტომობილი, ამ ფორმით იძენენ.

ნებისმიერი სახის ვალდებულების აღებისას ყურადღება უნდა მივაქციოთ მნიშვნელოვან ნიუანსებს, რომლებსაც ხანდახან ხელშეკრულებაზე ხელმოწერისა და სესხის დამტკიცების შემდეგ ვაკვირდებით ხოლმე. აღნიშნული შეცდომა შემდეგ ნეგატიურად აისახება ჩვენს ხარჯებზე და ხანდახან ცხოვრების ხარისხზეც.

გთავაზობთ რამდენიმე მნიშვნელოვან დეტალს, რასაც სესხის აღებამდე ყურადღება უნდა მივაქციოთ:

გავითვალისწინოთ უკვე არსებული ვალდებულებები და ახალი სესხის აღებამდე უმეტესი ნაწილი ჩავხუროთ

საკრედიტო ბარათი, სხვადასხვა ბანკის ბარათები, რომლებსაც ყოველთვიურად საკომისიო ერიცხება, ე. წ. VIP კლიენტებისთვის გათვალისწინებული საბანკო მომსახურების საკომისიოები და სხვა - აღნიშნული სერვისების და პროდუქტების გადასახადები თითქოს ცალ-ცალკე მცირეა და ჩვენს ბიუჯეტს არ აზარალებს, მაგრამ წლიურ ჭრილში ჩვენთვის მნიშვნელოვანი მოცულობის თანხა გამოდის. შესაბამისად, ახალი სესხის, განსაკუთრებით კი იპოთეკურის აღებამდე, სჯობს წვრილი ვალდებულებები გადავიხადოთ, ხოლო კრიტიკულად არასაჭირო საბანკო პროდუქტები, რომლებსაც საკომისიო ერიცხება, გავაუქმოთ.

დავაკვირდეთ, ნომინალურ საპროცენტო განაკვეთს

ნომინალური საპროცენტო განაკვეთი არის სესხის ძირ თანხაზე დარიცხული პროცენტი და მასში გათვალისწინებული არ არის დამატებითი ხარჯები, რომელთა დაფარვაც შეიძლება მოგვიწიოს.

ნომინალური საპროცენტო განაკვეთი შეიძლება იყოს ფიქსირებული ან ცვლადი. ფიქსირებული განაკვეთის შემთხვევაში, ნომინალური საპროცენტო განაკვეთი უცვლელია, ხოლო ცვლადი შეიძლება მიბმული იყოს რაიმე ინდექსზე და როდესაც ის იცვლება, სესხის პროცენტიც ამის მიხედვით დაკორექტირდება. მაგალითად, სესხი შეიძლება იყოს მიბმული ეროვნული ბანკის რეფინანსირების განაკვეთზე, SOFR-ის ინდექსზე და სხვა.

უფრო დეტალურად რომ განვმარტოთ, თუ ეროვნული ბანკი რეფინანსირების განაკვეთს გაზრდის და თქვენი სესხი სწორედ მასზეა მიბმული, საპროცენტო განაკვეთი გაგეზრდებათ და უფრო მეტის გადახდა მოგიწევთ, ხოლო თუ შეამცირებს - პირიქით (მოკლედ რომ ავხსნათ, რეფინანსირების განაკვეთი მონეტარული პოლიტიკის ინსტრუმენტია, რომლის მეშვეობით ეროვნული ბანკი ინფლაციის დინამიკაზე ზეგავლენის მოხდენას ცდილობს. აღნიშნულ ინსტრუმენტს სებ-ი 2008 წლიდან იყენებს).

რომ შევაჯამოთ, მნიშვნელოვანია, დავაკვირდეთ, ნომინალური პროცენტი ფიქსირებულია თუ ცვლადი, რადგან მეორის შემთხვევაში, წინასწარ გაგვიჭირდება განსაზღვრა, სესხის საბოლოოდ დასაფარად რა თანხის გადახდა მოგვიწევს.

ყურადღება მივაქციოთ სესხის ეფექტურ საპროცენტო განაკვეთს

ყველას გვსმენია ან თავად გვქონია გამოცდილება, როცა აღმოვაჩინეთ, რომ სესხის აღების შემდეგ იმაზე მეტის გადახდა გვიწევს, ვიდრე თავდაპირველად გვეგონა. როგორც წესი, ამის მიზეზი ისაა, რომ ეფექტური საპროცენტო განაკვეთის შესახებ ინფორმაციას არ გავეცანით.

რეალურად, ეფექტური საპროცენტო განაკვეთი განსაზღვრავს, საბოლოოდ რა თანხას გადავიხდით, ამიტომ მნიშვნელოვანია ხელშეკრულებაზე ხელმოწერამდე ამ მონაცემს დავაკვირდეთ.

ეფექტური საპროცენტო განაკვეთი მოიცავს ისეთ ხარჯებს, როგორიცაა:

სესხის დამტკიცების საკომისიო;

სესხის გატანის საკომისიო;

წინსწრებით დაფარვის საკომისიო (ზოგიერთი ბანკის შეთავაზებაში აღნიშნული;

საკომისიო ნულს შეადგენს, რაც კლიენტისთვის მნიშვნელოვანი შეღავათია);

ყოველთვიური სადაზღვევო ხარჯები;

ბარათის საფასური და სხვა.

აღსანიშნავია, რომ კონკურენციის პირობებში, ზოგიერთი ბანკი კლიენტთა მოსაზიდად აღნიშნულ ხარჯებს მნიშვნელოვნად ამცირებს ან სრულად აუქმებს.

ამრიგად, ეფექტური საპროცენტო განაკვეთი არის ნომინალურ საპროცენტო განაკვეთს + ყველა ის ხარჯი, რასაც თქვენ სესხის დაფარვის პროცესში გადაიხდით და მისი გათვალისწინება კრიტიკულად მნიშვნელოვანია.

აღსანიშნავია, რომ ბანკისთვის რაც უფრო რისკიანია სესხი, მით უფრო მაღალ საპროცენტო განაკვეთში გასცემს მას, ამიტომ მისი დამტკიცების სიმარტივემ შეცდომაში არ უნდა შეგვიყვანოს და დავაკვირდეთ, რამდენად ხელსაყრელ პირობებში ვიღებთ ახალ ვალდებულებას.

სჯობს, სესხი იმ ვალუტაში ავიღოთ, რა ვალუტაშიც გვაქვს შემოსავალი

როცა სესხს იმ ვალუტაში ვიღებთ, რომელშიც არ გვაქვს შემოსავალი, იზრდება რისკები, რომ საბოლოოდ გადასახდელი თანხა გაგვეზრდება. მაგალითად, სესხის დოლარში აღებისას, შეიძლება საპროცენტო განაკვეთი უფრო მიმზიდველად მოგვეჩვენოს, მაგრამ ლარის დოლართან მიმართებაში გაუფასურების შემთხვევაში, შეიძლება, გაცილებით მეტის გადახდა მოგვიწიოს, ვიდრე ეროვნულ ვალუტაში აღებული სესხის შემთხვევაში მოგვიწევდა.

სესხის აღებისას მივმართოთ სანდო საბანკო ან სხვა საფინანსო ინსტიტუტს

რაც უფრო სანდოა ის კომერციული ბანკი თუ მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია, ვისგანაც მომხმარებელი სესხს იღებს, უფრო მეტად არის დაცული მისი უფლებები. კერძო მსესხებლები ან ე. წ. შუამავალი პირები, რომლებიც მომხმარებლებს ხშირად მათი გავლით საფინანსო ორგანიზაციიდან სესხის აღებას ჰპირდებიან, ხელმძღვანელობენ მსესხებლისთვის არახელსაყრელი ხელშეკრულებით.

როგორც წესი, კომერციულ ბანკებს სესხებზე ყველაზე დაბალი საპროცენტო განაკვეთი აქვთ, შემდეგ მოდის მიკროსაფინანსო ორგანიზაციები, რომლის ბაზარიც ბოლო პერიოდში მნიშვნელოვნად დასტაბილურდა. უმჯობესია, თუ სესხის ასაღებად სწორედ მათ მივმართავთ, რადგან კერძო მსესხებელთან თანამშრომლობის შემთხვევაში ჩვენი უძრავი თუ მოძრავი ქონება ნაკლებად დაცულია.

რაც შეეხება ე. წ. შუამავლებს, რომლებიც ბოლო პერიოდში აქტიურად გამოჩნდნენ, ისინი მომხმარებლებს არწმუნებენ, რომ, მაგალითად, რომელიმე მიკროსაფინანსო ორგანიზაციის გადაწყვეტილებაზე სესხის გაცემასთან დაკავშირებით, გარკვეული ზეგავლენის მოხდენა შეუძლიათ და ანაზღაურების სანაცვლოდ აღნიშნულ სამსახურს გაუწევენ. რეალურად, ფინანსური ინსტიტუტები მომხმარებლის შემოსავლის, საკრედიტო ისტორიის და სხვა მნიშვნელოვანი ნიუანსების გათვალისწინებით, თავად იღებენ გადაწყვეტილებას სესხის გაცემასთან დაკავშირებით და გარეშე პირი ამ პროცესში ვერ ერევა. მნიშვნელოვანია, ამგვარი შეთავაზებებისგან თავი დავიცვათ და დამატებითი და არასაჭირო ხარჯები თავიდან ავირიდოთ.

და ბოლო რჩევა, რაც აღებული ვალდებულების დათქმულ ვადებში გადახდაში დაგეხმარებათ: დიდი მოცულობის ძირითად სესხთან ერთად, სჯობს პარალელურად სხვა მცირე ვალდებულებების აღებას მოვერიდოთ, იქნება ეს განვადება თუ სხვა, რადგან შეიძლება ამგვარად საკუთარი ფინანსების მართვა გაგვიჭირდეს და ვადაგადაცილებების გამო საურავები დაგვერიცხოს.