როგორი ეკონომიკური ურთიერთობა აქვს საქართველოს რუსეთ-უკრაინასთან და რა შედეგებს მოგვიტანს ომი

რუსეთსა და უკრაინას შორის სამხედრო დაპირისპირებები ისევ მიმდინარეობს. სამწუხარო რეალობაა, მაგრამ ფაქტია, რომ ამ ომს ჯერჯერობით დასასრული არ უჩანს, პირიქით, დუღილის ტემპერატურა ყოველდღიურად იმატებს.

უნდა აღინიშნოს, რომ ამ ორ ქვეყანას შორის დაწყებული ომი საქართველოსთვის ეკონომიკურად დამაზიანებელია, რადგან ჩვენ ქვეყანას როგორც რუსეთთან, ისე უკრაინასთან საკმაოდ მჭიდრო ეკონომიკური ურთიერთობა აქვს:

სავაჭრო ურთიერთობები

საქართველოსთვის რუსეთი და უკრაინა ერთ-ერთი მნშვნელოვანი სავაჭრო პარტნიორები არიან. მაგალითად, 2021 წელს საქართველოდან რუსეთში დაახლოებით 610 მლნ აშშ დოლარის ღირებულების საქონელი გავიტანეთ, ხოლო უკრაინაში დაახლოებით 307 მლნ აშშ დოლარის. ჯამში 2021 წელს რუსეთსა და უკრაინაში ექსპორტირებული საქონლის წილი მთლიან ექსპორტში დაახლოებით 21%-ს შეადგენს, რაც საკმაოდ სოლიდური მაჩვენებელია.

ამასთან, აქტიური იყო წინა წლებიც, უფრო კონკრეტულად, 2017 წელს საქართველოდან რუსეთსა და უკრაინაში ექსპორტირებული საქონლის წილი მთლიან ექსპორტში 19.1%-ს შეადგენდა, 2018 წელს- 18.3%-ს, 2019 წელს - 19.7%-ს. ხოლო 2020 წელს მოცემულ ორ ქვეყანაში ექსპორტის წილი მთლიან ექსპორტში 19.8%-ით განისაზღვრა.

რაც შეეხება იმპორტს, 2021 წელს რუსეთიდან საქართველოში 1,22 მლრდ აშშ დოლარის საქონელი შემოვიდა, უკრაინიდან იმპორტის მოცულობამ კი 451 მლნ აშშ დოლარი შეადგინა. ჯამში 2021 წელს ამ ორი ქვეყნიდან იმპორტის წილი მთლიან იმპორტში 14.6%-ს შეადგენს. აქვე ყურადღება უნდა გავამახვილოთ იმაზეც, რომ რუსეთიდან საქართველოში შემოდის ისეთი სტრატეგიული პროდუქტები როგორებიცაა: ნავთობი და ნავთობპროდუქტები, ხორბალი და მესლინი, ასევე მზესუმზირის ზეთი.

ცხადია, იმ შემთხვევაში თუ ომი დიდხანს გაგრძელდა საქართველოს შესაძლოა, ბაზრების დივერსიფიცირება მოუწიოს როგორც ექსპორტის, ისე იმპორტის, ანუ სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ახალი ბაზრები აითვისოს.

ფულადი გზავნილები

საქართველოსთვის დღესდღეობით ფულადი გზავნილები თვითგადარჩენის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი წინაპირობაა. უნდა აღინიშნოს, რომ რუსეთიდან ფულადი გზავნილების მოცულობა საკმაოდ მაღალ დონეზეა. მაგალითად, 2021 წელს საქართველოში ფულადი გზავნილების სახით დაახლოებით 2,350 მლრდ დოლარი შემოვიდა. მოცემული გზავნილებიდან დაახლოებით 411 მლნ დოლარი რუსეთზე მოდის, ხოლო უკრაინიდან გასულ წელს ფულადი გზავნილების სახით დაახლოებით 93 მლნ დოლარი გადმოირიცხა. ანუ გამოდის, რომ ფულადი გზავნილების სახით ამ ორი ქვეყნიდან საქართველომ 2021 წელს 500 მლნ დოლარზე მეტი მიიღო, რაც მთლიანი ფულადი გზავნილების დაახლოებით 21%-ს შეადგენს. ეს კი საკმაოდ სოლიდური მაჩვენებელია.

უცხოური ინვესტიციები

რაც შეეხება ინვესტიციების მოცულობას, უნდა აღინიშნოს, რომ მოცემული ქვეყნებიდან საქართველოში ინვესტიციების მოცულობა საკმაოდ დაბალ დონეზეა, რაც ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკაზე მნიშვნელოვან ზეგავლენას ვერ მოახდენს. მაგალითად, 2021 წლის 9 თვეში საქართველოში 299 მლნ დოლარის უცხოური ინვესტიცია შემოვიდა, საიდანაც უკრაინასა და რუსეთს ჯამში მხოლოდ 15 მლნ დოლარი შეადგინა. მსგავსი დაბალი ინტენსივობა არსებობდა წინა წლებშიც, უფრო კონკრეტულად, 2017 წელს რუსეთიდან და უკრაინიდან შემოსული უცხოური ინვესტიციების წილი მთლიან FDI-ში მხოლოდ 2.9%-ს შეადგენდა, 2018 წელს 5.8%-ს, 2019 წელს 6.1%-ს, ხოლო 2020 წელს რუსეთიდან და უკრაინიდან საქართველოში განხორციელებული ინვესტიციების წილი მთლიან ინვესტიციებში 9.7%-ს შეადგენდა. ტრენდი აღმავალია, თუმცა მისი მნიშვნელობა ჯერჯერობით ისევ დაბალია. ომის გავლენა კი სავარაუდოდ, ირიბი იქნება, კერძოდ, რეგიონში ესკალაციის ფონზე აქ არსებული ქვეყნები ინვესტიციებისთვის არამიმზიდველი იქნება.

მოცემული დამოკიდებულებების აღწერის ფონზე არასაიმედო პროგნოზებს აკეთებენ კვლევითი ორგანიზაციები. მაგალითად, თიბისი კაპიტალის პროგნოზით, იმ შემთხვევაში თუ ომი ხანმოკლე აღმოჩნდა, მაშინ 2022 წელს ჩვენი ეკონომიკა მხოლოდ 4%-ით გაიზრდება, ეს მაშინ როცა ომამდე ეკონომიკის 6%-იანი ზრდა იყო მოსალოდნელი. ანუ გამოდის, რომ საქართველოს პროგრესი შენელდება. რაც შეეხება მეორე სცენარს, იმ შემთხვევაში თუკი ომი შედარებით დიდხანს გაგრძელდა, მაშინ თიბისი კაპიტალის პროგნოზით საქართველოს ეკონომიკა 0.5%-ით გაიზრდება.

გარდა ამისა, პროგნოზები და სცენარები გამოაქვეყნა საინვესტიციო კომაპნია Galt&Taggart-მა. პირველი სცენარის მიხედვით, რუსეთსა და უკრაინას შორის არსებული ომი 1-2 თვის განმავლობაში დასრულდება. იმ შემთხვევაში, თუ ეს ყველაფერი ასე მოხდა, მაშინ საინვესტიციო კომპანია პროგნოზირებს, რომ საქართველოს ეკონომიკა მხოლოდ 3%-ით გაიზრდება, ხოლოს ომის გაჭიანურების შემთხვევაში 2022 წელს ჩვენი ეკონომიკა არა თუ გაიზრდება, არამედ 1%-ით შემცირდება.

ფაქტობრივად, ორივე კვლევითი ორგანიზაციის პროგნოზი გვიჩვენებს, რომ  საქართველოს ეკონომიკა რუსეთ უკრაინის ომით იზარალებს.