რა უნდა გავითვალისწინოთ თუ თანხას ფიზიკური პირისგან ვსესხულობთ?

ფიზიკური პირისგან თანხის სესხების პრაქტიკა ჩვენს ქვეყანაში დიდი ხანია არსებობს, თუმცა ის ბანკებსა და მიკროსაფინანსო ორგანიზაციებთან შედარებით განსხვავებულია.

აღნიშნული სუბიექტები საქართველოს ეროვნული ბანკის მხრიდან მკაცრ რეგულაციებში არ არიან მოქცეული, მათი საქმიანობის შესახებ არ იწარმოება სტატისტიკა, შესაბამისად, თუ მომხმარებელი ფიზიკური პირისგან სესხის აღებას გადაწყვეტს, თავად უნდა გადაამოწმოს, რამდენად კეთილსინდისიერია გამსესხებელი და რა ვალდებულებებს იღებს ის ხელშეკრულების ხელმოწერის შედეგად.

ფინანსური ორგანიზაციების საქმიანობასთან ერთად, აღნიშნულ საკითხს სწავლობს არასამთავრობო ორგანიზაცია „საზოგადოება და ბანკები“, რომლის გამგეობის თავმჯდომარე გიორგი კეპულაძე ჩვენთან საუბრისას აფასებს აღნიშნულ პრაქტიკას და გვაძლევს რჩევებს, რა უნდა გავითვალისწინოთ იმ შემთხვევაში, თუ ფიზიკური პირისგან სესხის აღების გადაუდებელი აუცილებლობა გვაქვს.

მისი განმარტებით, როგორც წესი, ფიზიკური პირებისგან აღებული სესხი უძრავი ქონებით არის უზრუნველყოფილი და მათ ისეთი მომხმარებლები მიმართავენ, რომელთაც სტაბილური შემოსავალი არ აქვთ ან  სხვა საფინანსო ორგანიზაციებისგან უარი მიიღეს. სწორედ ამიტომ, სესხის აღებამდე უნდა გავითვალისწინოთ, რამდენად შევძლებთ მის დაფარვას და ხომ არ დავდგებით უძრავი ქონების დაკარგვის საფრთხის წინაშე.

„შეიძლება ადამიანს ჰქონდეს უძრავი ქონება - სახლი ან ბინა, მაგრამ არ ჰქონდეს შემოსავალი, თუმცა ფიზიკური პირები მხოლოდ უძრავი ქონების გარანტიით გასცემენ სესხს. შემდეგ დიდი ალბათობაა იმისა, რომ ადამიანმა, რომელსაც არ აქვს ყოველთვიური სტაბილური შემოსავალი, სესხის დაფარვა ვერ მოახერხოს. საპროცენტო განაკვეთიც საკმაოდ მაღალია, თვეში საშუალოდ 3% და როგორც წესი, ყოველთვიური გადახდისას ძირი კლებადი არ არის,“ - განგვიმარტა გიორგი კეპულაძემ.

მაგალითისთვის, თუ გაქვთ უძრავი ქონება, რომლის ღირებულებაც 50 000 დოლარია, შეიძლება, ფიზიკურმა პირმა ის უფრო დაბალ ფასად, 30 000-35 000 დოლარად შეგიფასოთ, შემდეგ კი სესხის სახით, პირობითად, 10 000 დოლარს მოგცემთ, რომელსაც ყოველთვიურად 3% ერიცხება. აღნიშნული 3%-ის ყოველთვიურად დაფარვისას შეიძლება ძირს არაფერი აკლდებოდეს და საბოლოოდ, მაინც 10 000 დოლარის გადახდა მოგვიწიოს, რაც აღებულ ვალდებულებას პრობლემად აქცევს და რიგ შემთხვევებში, სამწუხაროდ, გამსესხებლის მხრიდან უძრავი ქონების რეალიზაციით სრულდება.

გიორგი კეპულაძის ინფორმაციით, თანხის აღნიშნული სახით გამსესხებელთა საქმიანობის რეგულირების მიზნით, ეროვნულმა ბანკმა მათი რეგისტრაციის პროცესი დაიწყო. გიორგი კეპულაძის ინფორმაციით, ფიზიკური პირი, რომელიც 20-ზე მეტ ადამიანზე გაასესხებს თანხას, ვალდებულია, დარეგისტრირდეს.

რა გავითვალისწინოთ, თუ ფიზიკური პირისგან სესხის აღების გადაწყვეტილება მივიღეთ - რეკომენდაციები:

ნოტარიუსთან ხელშეკრულების დადების დროს დოკუმენტი გადავამოწმებინოთ იურისტს

როგორც წესი, მსგავსი ხელშეკრულებები ნოტარიუსთან ფორმდება, თუმცა ხელის მოწერამდე შინაარსს უნდა გავეცნოთ და იურისტთან კონსულტაცია გავიაროთ.

„მნიშვნელოვანი პუნქტებია საპროცენტო განაკვეთი, გადახდის გრაფიკი, წლიური ეფექტური საპროცენტო განაკვეთი, კლებადია თუ არა ძირი. ამ ხელშეკრულების პირობებში უნდა გავითვალისწინოთ, თუ პრობლემა წარმოიქმნება, რა ბერკეტებია გამსესხებლის მხრიდან, რისი გაკეთება შეუძლია მას. ამ ყველაფერს ყურადღება წინასწარ უნდა მივაქციოთ და არა მას შემდეგ, რაც პრობლემა რეალურად დადგება,“ - განმარტავს გიორგი კეპულაძე.

საპროცენტო განაკვეთის გათვალისწინება და წინასწარ გამოთვლა, საბოლოოდ რა თანხის დაბრუნება გვიწევს გამსესხებლისთვის სწორი გადაწყვეტილების მიღებაში დაგვეხმარება.

მოვითხოვოთ, რომ ყოველთვიურად გადასახდელი თანხიდან ნაწილი ძირსაც დააკლდეს

სესხის აღების დროს ხელშეკრულებაში იწერება გადახდის გრაფიკი და საპროცენტო განაკვეთი, თუმცა, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, შეიძლება ყოველთვიურად გადახდილი თანხიდან ძირს არაფერი დააკლდეს. მნიშვნელოვანია, გამსესხებელთან შეთანხმებით ხელშეკრულებაში განსხვავებული პირობა ჩაიწეროს:

„უნდა მოვითხოვოთ ყოველთვიურად იმ მოცულობის თანხის გადახდა, რომ ნაწილი სესხის ძირსაც დააკლდეს. ძალიან ხშირად ადამიანები ამას ყურადღებას არ აქცევენ, მაგრამ როცა ძირს არაფერი არ აკლდება, საბოლოო ჯამში, ეს მნიშვნელოვან პრობლემებს იწვევს,“ - აღნიშნა გიორგი კეპულაძემ.

გავეცნოთ, რა ვალდებულებები და ბერკეტები აქვს ორივე მხარეს

მთავარი ბერკეტი სწორედ ის ხელშეკრულებაა, რომელსაც ხელს ვაწერთ, ამიტომ ის ორივე მხარისთვის მისაღები უნდა იყოს. დოკუმენტი ვალდებულებებს ორივე მხარეს ანიჭებს, რასაც ყურადღება უნდა მივაქციოთ, წინასწარ უნდა გავითვალისწინოთ, რა ბერკეტები აქვს გამსესხებელს და, რა ჩვენ, იმ შემთხვევაში, თუ პრობლემის წინაშე აღმოვჩნდებით.

აღნიშნული ფაქტორები დოკუმენტზე ხელის მოწერამდე უნდა გავითვალისწინოთ, რადგან, თუ მასში ჩვენთვის მიუღებელი პირობებია ჩადებული და ამას მხოლოდ სესხის აღებისა და პრობლემის წარმოქმნის შემდეგ ვიგებთ, შეიძლება, შექმნილი მდგომარეობიდან გამოსვლა გაგვიჭირდეს.  

ყურადღება მივაქციოთ, პრობლემის წარმოქმნის შემთხვევაში, აღსრულების პროცესი როგორ შეიძლება წარიმართოს

საქმის აღსრულების პროცესამდე მისვლა ყველა ადამიანისთვის უსიამოვნო, მძიმე და არასასურველი პროცესია. მნიშვნელოვანია, სესხის აღებამდე აღნიშნულ საკითხზე დავფიქრდეთ და ხელშეკრულების პირობებში გადავამოწმოთ, როგორ შეიძლება განვითარდეს მოვლენები, თუ აღებული სესხის დაფარვას ვერ შევძლებთ.

გიორგი კეპულაძე განმარტავს, რომ აღნიშნულ პირობებს დეტალურად უნდა გავეცნოთ.

„შეიძლება, ხელშეკრულებაში ჩადებული იყოს აღსრულების პროცესი სასამართლოს გარეშე, მნიშვნელოვანია იპოთეკით დატვირთვის პირობები და ასევე, ჯარიმები და საურავები, რაც თანხის გადაუხდელობის შემთხვევაში უნდა დაგვეკისროს, რადგან ხშირად ძირ თანხაზე მათი დამატება მნიშვნელოვნად ზრდის გადასახდელ თანხას. სწორედ ამიტომ, საჭიროა, წინასწარ კომპეტენტურ ადამიანებთან გავიაროთ კონსულტაცია, რათა პრობლემების წინაშე არ აღმოვჩნდეთ,“ - განმარტა მან.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსში არსებული ჩანაწერის  მიხედვით, ფიზიკურ პირებს აქვთ თანხის გასესხების ან სესხების უფლება, თუმცა საფინანსო სფეროს სპეციალისტი გვირჩევს, რომ აღნიშნული შინაარსის ხელშეკრულების გაფორმებამდე მაქსიმალურად ინფორმირებულები ვიყოთ.