ისტორიები უბნებზე - ზასტავა, ქუთაისი

საქართველოს უძველეს ქალაქთა შორის ქუთაისი სრულიად გამორჩეულია თავისი უნიკალური ისტორიითა და მრავალსაუკუნოვანი თავგადასავლით. მის განსაკუთრებულობას აძლიერებს ლეგენდა - რომ ის მითური ოქროს საწმისის ქვეყანაა, და სინამდვილე - რომ სხვადასხვა დროს ის იყო ეგრის-ლაზიკის, აფხაზეთის, იმერეთის სამეფოების და ბოლოს - გაერთიანებული საქართველოს სამეფოს დედაქალაქი. 

არქეოლოგიური გათხრები და მათ შედეგად აღმოჩენილი არტეფაქტები უშუალოდ ქუთაისში და მის მიმდებარედ, ასევე ადასტურებს ანტიკურ ეპოქაში მაღალგანვითარებული კულტურის არსებობას აღნიშნულ ტერიტოარიაზე. ბერძნული ტრაგედიისა და დრამატურგიის ფუძემდებელმა ევრიპიდემ სწორედ ქუთაისს - აიას (როგორც იმ დროს უწოდებდნენ ქალაქს) დაუკავშირა ცნობილ მითი და ტრაგედია არგონავტების შესახებ. სწორედ აიაში გადმოცემისა და ტრადიციის თანახმად გამოემართნენ ბერძნული ეპოსის გმირები - არგონავტები ოქროს საწმისის მოსაპოვებლად. აიაში ცხოვრობდა ლეგენდარული მეფე აიეტი, მისი ქალიშვილი მედეა. ბერძენ მოგზაურებს კოლხეთში დახვდათ განვითარებული სამეფო, ქალაქი. ჩამოყალიბებული ინსტიტუციები - სამეფო კარი, ჯარი, ფლოტი.

ქუთაისის ერთ-ერთი ცენტრალური უბანია “ზასტავა”. სახელწოდება რუსული სიტყვისგან მოდის და საგუშაგო კარიბჭეს ნიშნავს. ეს სახელი დღესაც შემორჩა ქალაქის ამ პატარა უბანს, რომელიც მაშინ დაერქვა, ვიდრე ეს ტერიტორია ჯერ კიდევ ქუთაისის განაპირა იყო. დღეს, ეს უბანი უკვე ქუთაისის მნიშვნელოვანი ნაწილია.

ზასტავაზე, გასული საუკუნის 60-იანი წლებიდან დგას წითელარმიელი ვასილ კიკვიძის ძეგლი, რომელიც მოქანდაკე ვალერიან მიზანდარმა შექმნა. ეს ძეგლი დემონტაჟს გადაურჩა 90-იან წლებში, როცა ეროვნული მოძრაობის წარმომადგენლებმა ქალაქში ლენინის ძეგლი დაამსხვრიეს. ბოლო წლებია ქუთაისში გარკვეული პერიოდულობით აქტიურდება ვასილ კიკვიძის ძეგლის აღების ინიციატივა. ადრე, მის კვარცხლბეკზე გაჩნდა წარწერა „ჩამომიღე“. შემდეგ კიკვიძის ძეგლი შეღებეს, საზოგადოების ნაწილმა კი ქალაქის მერიას მისი აღება მოსთხოვა.

ზასტავის მაცხოვრებლების უმრავლესობას და ზოგადად ქუთაისში, ძეგლის არსებობის მოწინააღმდეგეებს სურთ, რომ საქართველოში არ არსებობდეს ბოლშევიკური რეჟიმის მხარდამჭერისა და 1917-1918 წლებში უკრაინის თავისუფლების წინააღმდეგ მებრძოლის ძეგლი.  

ზასტავის ცენტრალურ ნაწილში მდებარეობს ანდრია რაზმაძის სახელობის ქალაქ ქუთაისის №41 ფიზიკა - მათემატიკის საჯარო სკოლა, რომელიც საქართველოს ერთ-ერთი უძლიერესი საჯარო სკოლაა, ფიზიკა-მათემატიკისა და სხვა ტექნიკური საგნების სწავლების მხრივ.

ქუთაისში 1997 წლის შემდეგ ზასტავის დღესასწაული აღინიშნება.