ისტორიები უბნებზე - გლდანი, თბილისი

გლდანი, თბილისის გარეუბნებიდან, ყველაზე მასშტაბური დასახლებაა. გლდანის ტერიოტირა 42 000 ჰექტარს აღემატება. მისი თავდაპირველი სახელწოდება „გრდანი“ იყო - რაც ნიშნავდა გარდამავალ რაიონს მთასა და ბარს შორის.

თავდაპირველად, გლდანი კახეთის სამთავროს შემადგენლობაში შედიოდა. ქართლ-კახეთის სამეფოს გაუქმებისა და რუსული მმართველობის დამყარების შემდეგ, ის ტფილისის გუბერნიის ნაწილი გახდა. აქ მოქმედებდა მეცხოველეობის მეურნეობა, სარკის, საფუტკრე ინვენტარისა და სხვა საწარმოები, ვეტერინარული და ვირუსოლოგიური ლაბორატორიები. გლდანი, ისევე როგორც სოფლები წყნეთი, ბაგები, კოჯორი, ტაბახმელა, წავკისი და შინდისი, თბილისისს 1949 წელს შემოუერთდა.

ინდუსტრიალიზაციის პერიოდში, თბილისში, სამუშაოს მსურველები რეგიონებიდან უხვად ჩამოდიოდნენ და ქალაქი ძალიან გაიზარდა. მეორე მსოფლიო ომამდე - 1939 წელს, თბილისის მოსახლეობა 500 000-ზე ოდნავ მეტი იყო. 1959 წლის აღწერით, ომის მიუხედავად, ქალაქის მოსახლეობა 700 000-მდე გაიზარდა. 1970 წელს კი ქალაქში, თითქმის 900 000 ადამიანისთვის იყო სახლი, ხოლო 1979 წლის აღწერამ პირველად დააფიქსირა თბილისი, როგორც მილიონიანი ქალაქი და ის ვეღარ იტევდა ახალ მოსახლეებს.

თბილისის გაზრდა, 1950-იანი წლების ბოლოდან, მიკრორაიონების ხარჯზე ხდება. გლდანის მშენებლობის პროცესი კი 1970-იანი წლებიდან იწყება, როცა თბილისის მაცხოვრებლებმა მილიონს მიაღწია. უბნის არქიტექტურა თემურ ბოჭორიშვილს ეკუთვნის.

გლდანის მაკეტი

იმდროინდელ დასახლებებში ფუნქციები ერთმანეთისგან მკვეთრად იყო გამიჯნული. ადამიანებს სხვაგან უნდა ემუშავათ, სხვაგან უნდა ეცხოვრათ, სხვაგან უნდა დაესვენათ. მაშინ შერეული ფუნქციების მქონე დასახლებები არ არსებობდა. მაცხოვრებლები ყოველ დილით სხდებოდნენ საზოგადოებრივ ტრანსპორტში, მიდიოდნენ სამსახურში და მხოლოდ საღამოს ბრუნდებოდნენ უკან. მოგვიანებით, ასეთ რაიონებს „საძილე რაიონები“ უწოდეს. გარდა გლდანისა, „საძილე რაიონები“ იყო ვაზისუბანი და ვარკეთილიც. მსგავსი საცხოვრებელი რაიონების მშენებლობა ფაქტობრივად, ცარიელ ტერიტორიებზე იგეგმებოდა, ძირითადად ისეთ პერიფერიულ ადგილებში, რომლებსაც არ ჰქონდათ ურბანული მემკვიდრეობა და უბრალოდ, ესაზღვრებოდნენ ქალაქს. ასეთ ტერიტორიაზე სულ ტრიალი მინდორი იყო. ასე იყო გლდანის შემთხვევაშიც.

ბოლო 20 წლის განმავლობაში, მიმდინარე ურბანული განვითარებასთან ერთად, მნიშვნელოვანი ტრანსფორმაცია განიცადა გლდანმაც. 8 მიკრორაიონისაგან შემდგარი უბანი დღეს თანამედროვე ტიპის დასახლებად იქცა. აშენდა მრავალსართულიანი საცხოვრებელი კორპუსები, სავაჭრო თუ გასართობი ცენტრები. არქიტექტორების შეფასებით, სხვა დანარჩენ გარეუბნებისაგან განსხვავებით, გლდანი უნიკალურია რადგან მას უფრო ქალაქის სტრუქტურა აქვს - ვიდრე უბნის და ამით, გლდანი ერთგვარი თვითმყოფადი ერთეულია.

გლდანის კულტურული ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილი თბილისის სახელმწიფო დრამატული თეატრია, რომელიც 1979 წელს შეიქმნა, თეატრს 1987 წელს ქართველი რეჟისორის სანდრო ახმეტელის სახელი მიენიჭა.

გლდანის რაიონში დღეს 25-მდე საჯარო სკოლა ფუნქციონირებს, ბავშვებისათვის მთავარი დასასვენებელი და გასართობი ზონა გლდანის პარკია, რომელიც მეხუთე და მეექვსე მიკრორაიონებს შორის მდებარეობს. ამჟამად, მაცხოვრებლების რაოდენობა, თბილისის საერთო მოსახლეობის 15%-ზე მეტს შეადგენს.