როგორ მოვიქცეთ იპოთეკური სესხის აღებისას

"თუ ხელფასი და ყოველთვიური შემოსავალი ლარში გაქვთ, ჯობს, სესხიც ლარში აიღოთ, რათა არ დავდგეთ ე.წ. სავალუტო რისკის წინაშე"

 ახლა სამშენებლო ბუმია. ლოგიკურად - რაკი აშენებენ, ესე იგი, იყიდება. ბინის ყიდვა ძალიან ბევრისთვის უმნიშვნელოვანესი გადაწყვეტილებაა. ამიტომ ყიდვამდე ჯერ კარგად დავფიქრდებით, შემდეგ დეტალებს ვაანალიზებთ და საკუთარ ფინანსურ შესაძლებლობებს ვწონით. მომხმარებელი ასეთ შემთხვევაში, უმეტესწილად, იპოთეკური სესხის აღებას გეგმავს. როგორ მოვიქცეთ, რომ რაც შეიძლება ნაკლები შეცდომა დავუშვათ იპოთეკური სესხის აღებისას ბინის ან სხვა სახის უძრავი ქონების შესაძენად? - გვესაუბრება გიორგი კეპულაძე, ორგანიზაცია `საზოგადოება და ბანკების~ თავმჯდომარე.

- იპოთეკური სესხის აღებას წინ უძღვის საკუთარი შესაძლებლობების ხანგრძლივი გათვლა. ალბათ, ამიტომ პრობლემურ სესხებს შორის იპოთეკური ნაკლებად არის. სესხის აღებამდე შეგიძლიათ ივაჭ­როთ, განიხილოთ სხვადასხვა ბანკის წინადადებები და რომელიც ყველაზე ნაკლებ პროცენტს შემოგთავაზებთ, მასთან გააფორმოთ ხელშეკრულება. საფუძვლიანად უნდა გაეცნოთ ხელშეკრულებას და თუ მასში ცვლილების შეტანა გსურთ, აუცილებლად უნდა განაცხადოთ. დააკვირდით, რამდენად ეფექტიანია საპროცენტო განაკვეთი, წინსწრებით დაფარვის თუ გაცემის საკომისიო... ეს დეტალები მნიშვნელოვანია, რომ სესხთან დაკავშირებული ხარჯი შედარებით ნაკლები გქონდეთ.

- იპოთეკური სესხის აღება შესაძლებელია ბანკიდან, მიკროსაფინანსო ორგანიზაციიდან და მევახშისგანაც...

- ბანკს უკეთესი პირობები აქვს.

- რა არის მნიშვნელოვანი ბინის არჩევისას?

- ახალ ტენდენციებს თუ დავაკვირდებით, აღმოვაჩენთ, რომ ბაზარზე ახალაშენებულ ბინებს უფრო მეტი ფასი აქვს. ყურადღებას აქცევენ ეკოლოგიურად რამდენად სუფთა გარემოში დგას სახლი, როგორია გეოლოგიური მდგომარეობა, რამდენად მდგრადია კორპუსი... ბევრი ფაქტორია მნიშვნელოვანი. თან ერთიანი აზრი არ არსებობს, საბოლოო ჯამში, ყველა საკუთარი გემოვნებისა და საშუალების მიხედვით იღებს გადაწყვეტილებას.

- თუ ვეღარ ვიხდი იპოთეკურ სესხს, როგორ შეიძლება ამ სიტუაციაში საუკეთესო გამოსავლის პოვნა?

- თუ ვერაფრით ვეღარ ვასრულებთ ფინანსურ ვალდებულებას, ვთქვათ, დავკარგეთ სამსახური, მაშინ ჯობს, იმაზე ვიზრუნოთ, რომ დროულად თვითონ გავყიდოთ უძრავი ქონება მისაღებ ფასად. იმიტომ რომ, თუ ამას ბანკი გააკეთებს, მან შეიძლება უფრო სწრაფად, სამაგიეროდ, გაცილებით იაფად გაყიდოს.

- სხვა ბანკში რომ ვცადო სესხის გადატანა?

- სესხი თუ პრობლემურია, სხვა ბანკი ნაკლებად იკისრებს ამ პრობლემურ ვალდებულებას. შესაძლებელია, ისევ თქვენი ბანკი წავიდეს კომპრომისზე, თანხა უფრო მეტ პერიოდზე გაწეროს და ყოველთვიურად ნაკლები თანხა გვქონდეს შესატანი. საბოლოოდ, გადახდილი თანხის ოდენობა გაიზრდება, თუმცა მოცემულ მომენტში ასეთი სახის შეღავათი შეიძლება მისაღებად მივიჩნიოთ, თუკი ბინის გაყიდვას თავიდან ავიცილებთ.

- ამჟამად ბაზარზე ძირითადად რა საპროცენტო განაკვეთით გაიცემა იპოთეკური სესხები?

- საპროცენტო განაკვეთები გრძელვადიან იპოთეკურ სესხებზე დოლარში არის 7%-დან, ლარში - 10,5-11%-დან. იპოთეკური სესხი 5-დან 10 წლამდე ვადით გაიცემა. უფრო ნაკლებიც შეიძლება, მაგრამ როცა დიდ თანხაზეა ლაპარაკი, ბანკი მხედველობაში იღებს კლიენტის ყოველწლიურ შემოსავალს, ხარჯებს და სწორედ ამის მიხედვით, ერთობლივი შეთანხმების შედეგად, დგება გრაფიკი. საპროცენტო განაკვეთში მცირე ცვლილება, თუნდაც 0,5%, დიდ ვადაში მნიშვნელოვან შეღავათს აძლევს მსესხებელს. ცვლილებები დამოკიდებულია მოცემულ მომენტში ბაზარზე არსებულ საპროცენტო განაკვეთებზე. მე მაგალითად, 2012 წელს ავიღე სესხი 13%-ში დოლარში, თუმცა ნელ-ნელა 7,8%-მდე ჩამოვედი, რადგან ბაზარზე საპროცენტო განაკვეთები შემცირდა. შემდეგ, უკვე ლარიზაციის ფარგლებში, სესხი ლარში გადავიტანე და რეფინანსირების განაკვეთზე მაქვს მიბმული. თუ რეფინანსირების განაკვეთი შემცირდება, ჩემი ყოველთვიურად გადასახადიც შემცირდება და პირიქით.

- ლარში ჯობია სესხის აღება თუ დოლარში?

- თუ ხელფასი და ყოველთვიური შემოსავალი ლარში გაქვთ, ჯობს, სესხიც ლარში აიღოთ, რათა არ დავდგეთ ე.წ. სავალუტო რისკის წინაშე. იმიტომ, რომ ლარის კურსის ცვლილება შესაძლოა განსაკუთრებით დამაზიანებელი აღმოჩნდეს როგორც ჩვენი ჯიბისთვის, ისე ფსიქიკისთვის.

- დარწმუნებული ვარ, როცა სესხი აიღეთ, ხელფასი ლარში გექნებოდათ.

- 2012-ში კარგი პირობებით ნაკლებად გაიცემოდა იმ მოცულობის სესხი ლარში, რაც მე მჭირდებოდა. დღეს 100 ათას ლარამდე სესხის გაცემა მხოლოდ ლარში ხდება. მიუხედავად იმისა, რომ ლარში შესაძლოა მეტი საპროცენტო განაკვეთი იყოს დაწესებული, ვიდრე დოლარში, ჯობს, მეტი პროცენტი გადავიხადოთ და დაზღვეული ვიყოთ, რომ ყოველთვიური შენატანი არ შეგვეცვლება ვალუტის კურსის კვალდაკვალ, ვიდრე დოლარში და ვინერვიულოთ, როგორ ითამაშებს კურსი.

- კიდევ რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება?

- დაზღვევას: როგორც სიცოცხლის, ისე სესხისა და უძრავი ქონების. სიცოცხლის დაზღვევა იპოთეკურ სესხის აღებისას სავალდებულოა. თუ ადამიანს ქრონიკული დაავადება აქვს და სესხი დიაგნოზის დასმამდე აიღო, მისი გარდაცვალების შემდგომ შესაძლოა სადაზღვევო კომპანიამ თანხის დაფარვაზე უარი თქვას. ასეა თვითმკვლელობის და გაუფრთხილებლობის შედეგად გარდაცვალების შემთხვევებშიც (ვთქვათ, ნასვამი იჯდა საჭესთან). თუ დაზღვევის პირობებს ძირფესვიანად არ გავეცნობით, შესაძლოა, მსესხებლის გარდაცვალებისას, მისი ვალი მემკვიდრეებზე გადავიდეს.

- ვთქვათ, საშუალება მომეცა, წინსწრებით შევასრულო ფინანსური ვალდებულება, როგორ ვიქცევი?

- წინსწრების საკომისიო, ძირითადად, თანხის ძირის 2%-ია, თუმცა შეიძლება ხელშეკრულებაში ჩაიწეროს, რომ რაღაც ოდენობის შენატანზე 1%-ით დასწიონ საკომისიო. ამიტომ უნდა გავეცნოთ ყველა პირობას წინასწარ და შევთანხმდეთ ჩვენთვის მისაღებ ვარიანტზე.

ახლა სამშენებლო ბუმია და იპოთეკური სესხების გაცემა, განსაკუთრებით ლარში, წლიდან წლამდე იზრდება.

აღსრულების ეროვნული ბიურო, მოგეხსენებათ, ყოველ წელს ყიდის სხვადასხვა უძრავ ქონებას გამსესხებელი ორგანიზაციებისა (ბანკები, მიკროსაფინანსო დაწესებულებები) და კერძო მევახშეების სასარგებლოდ. ამათგან ნახევარზე მეტი კერძო მევახშეებზე მოდის. ასე რომ, მეტად მნიშვნელოვანია, იპოთეკური სესხის აღებამდე კარგად ავწონ-დავწონოთ საკუთარი შესაძლებლობები და ისე მივიღოთ გადაწყვეტილება.